كودكان نيز همانند افراد بزرگسال از نخستين روزهاي پس از تولد، عادت هاي خاص خود را دارند.

براي مثال كودك به ساعات خواب، خوردن شير در ساعاتي منظم، صداها و تصويرهاي محرك خاص و حتي بوهايي آشنا عادت پيدا مي كند.
اين گونه عادات همراه با رشد فيزيكي كودك و باتوجه به خصوصيات و ويژگيهاي فردي و سني تغيير پيدا مي كنند علاوه بر عادات نامبرده، متخصصين روانپزشك اطفال، عادت هاي ديگري را تحت عنوان «عادات تسكين بخش» كه كودك به صورتهاي گوناگوني در مواقع احساس تنهايي و رها شدن آنها را بروز مي دهد را نيز مطرح مي سازند، كه از جمله آنها مي توان به همراه داشتن و يا خوابيدن با عروسك، خرس و يا اسباب بازي خاص ديگر، بازي با موها يا لاله گوش، مكيدن انگشت و يا ماليدن گوشه ملحفه يا روانداز را نام برد. كودك در واقع با اين رفتارهاي عادت گونه خاص سعي در پر كردن جاي خالي مادر و دلداري خود دارد. ثابت شده است كه خواندن شعرهاي ريتميك «لالايي» كه در همه فرهنگها با آهنگهايي شبيه به هم متداول است، با صدايي آرام و آهسته و همراه با تكرار كلمات در به خواب رفتن سريع تر كودكان مؤثر است و شايد براي آنها يادآور صداي تپش قلب مادر در دوران زندگي جنيني است. در هر صورت، هرچه كودك در طي روز احساس نارضايتي و ناخشنودي بيشتر مي كند، پناه آوردن او به «عادات تسكين بخش» شدت بيشتري مي يابد. يكي از اين عادات «مكيدن انگشت» است.
عمل مكيدن در نوزادان كاملا غريزي است. ميزان احساس نيز در همه كودكان به طور يكسان ديده نمي شود. نوزادان با مكيدن پستان مادر احساس آرامش و اطمينان خاطر مي كنند. به همين دليل مكيدن انگشت در كودكاني كه از شير مادر تغذيه مي كنند، به ندرت ديده مي شود و تنها ممكن است به هنگام گرسنگي به اين عمل مبادرت ورزند. در سه ماه اول، كودك به محض احساس گرسنگي، مي خواهد چيزي را بمكد به همين علت، مكيدن انگشت تا قبل از 6ماهگي، يا دليل بر «گرسنگي» نوزاد است و يا ارضاء نشدن كافي «حس غريزي مكيدن» بنابراين اگر كودكي با وجود تغذيه از شير مادر، سعي در مكيدن انگشت خود دارد مادر بايستي وقت بيشتري را براي هر وعده شير دادن به او اختصاص دهد و بدين ترتيب به كودك فرصت بيشتري جهت مكيدن از يك پستان داشته باشد. اما اگر كودك با شيرخشك تغذيه مي شود و درعين حال تمايل زيادي به مكيدن انگشت خود دارد، بايد با انتخاب سرپستانكي كه سوراخ كوچك تري دارد. مدت زمان بيشتري را جهت مكيدن دراختيار كودكان گذاشت.
اما برخي از كودكان عادت به مكيدن شست دارند. مكيدن شست و مشابه آن نظير مكيدن انگشتان پا و لبها در شيرخوارگي شايع است. شروع عادت مكيدن شست دركودكان از 4-3 ماهگي اين و بلافاصله پس از تولد چنين عادتي دروني شكل نمي گيرد. كودك در سنين شيرخوارگي پس از غذا خوردن شست خود را مك مي زند. برخي ازكودكان به محض اينكه پستانك يا پستان را از دهانشان بيرون بياورند، به اين كار مبادرت مي ورزند مكيدن شست يكي از اعمال سازشي اوليه است كه كودك بوسيله آن خود را خوشحال مي كند.
اگر مكيدن شست درسنين بالا مخصوصاً درسال هاي قبل از مدسه رفتن مشاهده شود، نشانه اختلال است.
مكيدن انگشت درسنين بالا معمولاً شبها قبل از خواب در موقع گرسنگي، هنگام تماشاي تلويزيون بي خوابي و يا بيماري مشاهده مي شود.
براي از بين بردن اين عادت بعد از دوره شيرخواري استفاده از تنبيه تلخ كردن يا بستن شست، خجالت، تمسخر، تهديد، تذكر و خارج كردن انگشت كودك از دهان او، بي حركت كردن آرنج و... معمولا شيوه هاي بي فايده اي هستند و در بعضي مواقع موجب تشديد اين عادت خواهند شد.
بهترين و مؤثرترين شيوه آن است كه كودك را به طور مستقيم به سمت اصلاح رفتار نامطلوب فوق هدايت كنيم و او را به كارهايي كه مورد علاقه اش مي باشد واداريم تا به تدريج اين عادت از سر وي بيافتد.
گاه احساس گرسنگي و نارضايتي هاي مختلف ديگر موجب مي شود كه كودك با انگشت مكيدن آشنا شود. و يا كودك ممكن است حتي بعد از شيرخوردن به انگشت مكيدن مبادرت ورزد. اگر كودك نتواند غريزه مكيدن را از طريق مكيدن شير از پستان مادر يا پستانك ارضاء كند. به شيوه هايي مانند مكيدن شست و غيره جبران مي كند.
كودك از شش ماهگي به بعد استقلال داشتن را احساس مي كند و مكيدن انگشت باعث مي شود كه او احساس امنيت بيشتري كند.
اگر محبت ها و توجه لازم شما موجب شود كه كودك توجه به محيط اطراف خود داشته باشد و با امكانات تازه اي كه او را با دنياي جديد پيوند مي دهد آشنا شود به تدريج كمتر به مكيدن شست روي مي آورد و كم كم آن را ترك مي كند. غريزه مكيدن پس از يك سالگي از بين مي رود و اگر كودكي هنوز انگشت مي مكد، مي تواند علل مختلفي مانند: حسادت، افسردگي، تغييرات جديد ناخوشايند، تولد يك بچه جديد، ترس از والدين، رفتن به كودكستان و... داشته باشد. گاهي ممكن است كه كودك بدون علت به مكيدن انگشت مبادرت كند، دراين گونه مواقع بهترين راه حل اين است كه توجه كودك را به اسباب بازي يا آنچه كه در اطرافش مي گذرد جلب كنيد و با او در فعاليتي شركت كرده و بيشتر اوقات را با او بگذرانيد.
والدين بايستي با آگاهي كامل، شيوه هاي صحيح برخورد را برگزينند و در برابر اين عمل كودك حساسيتي از خود نشان نداده و كاملا خود را «بي تفاوت» جلوه دهند. هرگز چه غيرمستقيم به كودك نگوييد كه انگشت يا دستت را در دهان نبر؛ زيرا تذكرات پي درپي مادر به هنگام مكيدن انگشت، حساسيت بيشتر كودك را برخواهد انگيخت و ممكن است از روي لجاجت، شدت مكيدن را بيشتر كند. متأسفانه گاه مادران از شيوه هايي مانند تهديد و ترساندن كودك از موجودي وحشتناك و يا تنبيهي شديد و نيز به كاربردن جملاتي مانند:
«اگه دوباره انگشتت را بمكي، ديگه دوستت ندارم» سعي در ترك اين عادت طفل مي كنند.
درحالي كه اين رفتارها نه تنها هيچگونه اثري نخواهد داشت، بلكه حتي برعكس به علت تشويش و اضطراب بيشتر كودك از تهديدو تنبيه و يا شك و شبهه در مورد توجه و علاقه مادر نسبت به خود، نتيجه معكوس داشته و كودك با شدت بيشتري سعي در مكيدن انگشت خود خواهد كرد.

چه بايد كرد؟
والدين بايستي در صدد كشف علت اصلي، پناه بردن كودك به عمل مكيدن برآيند و عواملي مانند اختلاف والدين و ناآرامي محيط خانوادگي، حسادت نسبت به برادر و يا خواهر كوچكتر، عادت به مكيدن انگشت در اثر تقليد از كودكان و همبازي هاي ديگر، ارضا نشدن حس مكيدن در دوران نوزادي، در دسترس نداشتن اسباب بازي هاي مناسب، بي حوصلگي و علل مشكوك ديگر را مدنظر داشته باشند و پس از شناخت علت اصلي، سعي در جبران كمبود احتمالي برآيند.
حساسيت به خرج نداده و از روش هاي غلط معمول مبني بر تهديد، تنبيه، فلفل زدن، باند پيچي كردن و به كار بردن جملاتي كه كودك با شنيدن آنها احساس ناامني بيشتري مي كند (مانند ديگه دوستت ندارم و...)، استفاده نكنند.
والدين ضمن انتخاب رفتار صحيح در جهت ابراز عشق و علاقه بيشتر نسبت به او، بايستي آرامش خود را نيز حفظ كرده و بپذيرند كه اگر برخوردي منطقي و نه احساسي داشته باشند، دير يا زود كودك در پاسخگويي به راه حل درست آنها، دست از اين كار خواهد كشيد.
البته در برخي از موارد پس از ترك عادت، كودك ممكن است بعداز گذراندن دوران نقاعت بيماري خاصي و يا قرار گرفتن در برابر مشكل روحي جديدي، مجددا براي مدتي شروع به مكيدن انگشت خود كند. دراين صورت، نيز والدين با توجه به توصيه هاي فوق، رفتار مناسب را بايد در پيش گيرند.

kayhannews.ir